Safra kesesinde bulunan sert, kristal yapıda taşlardır. Safra kesesi taşı, safra sıvısının içeriğindeki maddelerin kristalleşmesi sonucu oluşur. Genellikle kolesterol veya pigmentlerden meydana gelir. Küçük taşlar belirtiler vermeyebilirken büyük taşlar, safra yollarını tıkayarak ağrıya ve sindirim sorunlarına yol açabilir. Tedavi, taşların büyüklüğüne ve belirtilere göre değişir.
Safra Kesesi Taşı Belirtileri Nelerdir?
Genellikle sağ üst karın bölgesinde ağrı olur. Bu ağrı yemeklerden sonra, özellikle yağlı yiyecekler yendikten sonra şiddetlenebilir. Bulantı, kusma, hazımsızlık gibi sindirim sorunları safra kesesi taşının belirtisi olabilir. “Safra kolik” adı verilen, sağ üst karın bölgesinde, genellikle 30 dakikadan 2 saate kadar sürebilen şiddetli sancılar yaşanır.
Taş, safra yolunu tıkarsa, vücutta biriken bilirubin nedeniyle cilt ve gözlerde sararma görülebilir. Sindirimde zorluk ve aşırı gaz oluşumu, safra kesesi taşı belirtisi olabilir. Eğer taş, safra kesesinde iltihaba yol açarsa (kolesistit), ateş ve titreme görülebilir. Sarılık nedeniyle idrar koyu renk alabilir. Safra akışı engellendiğinde dışkı, normalden daha açık renk olabilir. Bu belirtiler taş olabileceğini gösterebilir, ancak kesin teşhis için doktora başvurmak gereklidir. Eğer belirtiler şiddetliyse, acil tıbbi yardım alınmalıdır.
Safra Kesesi Taşı Neden Olur?
Safra, yağların sindirilmesine yardımcı olan bir sıvıdır. Ancak safra içeriğinde bazı maddeler, özellikle kolesterol ve bilirubin, fazla birikirse taş oluşumu tetiklenir. Kolesterol taşları, safra kolesterolü fazla olduğunda daha yaygın görülür. Obezite, safra kesesinde kolesterolün fazla birikmesine ve taş oluşumunun artmasına yol açar. Obezite, safra kesesinin düzgün çalışmasını engelleyebilir. Kadınlarda hormonlar, özellikle östrojen ve progesteron, safra kesesi taşı oluşumunu artırır.
Hamilelik, doğum kontrol hapları kullanımı gibi durumlar bu durumu tetikleyebilir. Ailevi bir özellik olabilir. Ailede bu durumun öyküsü bulunan kişilerde taşların görülme olasılığı daha yüksektir. 40 yaşın üzerindeki bireylerde ve kadınlarda görülme olasılığı daha fazladır. Kadınlarda, doğurganlık dönemindeki hormonal değişiklikler taş oluşumunu etkileyebilir. Yetersiz lif alımı, sindirim sisteminin düzgün çalışmamasına ve safra kesesindeki taşların oluşmasına neden olabilir.
Lif, safra asitlerinin düzenli bir şekilde atılmasını sağlar. Hızla kilo kaybı, safra kesesinin normal çalışmasını engelleyebilir ve taş oluşumuna yol açabilir. Diyetle aşırı hızlı kilo kaybı özellikle bu riski artırır. Diyabet, karaciğer hastalıkları, Crohn hastalığı gibi bazı hastalıklar taş oluşumunu artırabilir. Safra kesesi taşı, genellikle herhangi bir belirti göstermez. Ancak taşlar büyüdükçe, safra kanallarını tıkayabilir. Şiddetli ağrılara (kolik), enfeksiyonlara ve diğer komplikasyonlara yol açabilir.
Safra Kesesi Taşı Tedavi Yöntemleri Nelerdir?
Taşlar küçük ve semptomatik değilse, bazen hiç tedavi edilmeden sadece izlenmesi yeterli olabilir. Bu durumda düzenli aralıklarla doktor kontrolleri yapılır. Taşları eritebilecek bazı ilaçlar mevcuttur. Ancak, bu ilaçlar genellikle küçük taşlar için etkili olup, taşın tamamen kaybolması zaman alabilir. Her hastada işe yaramayabilir. En yaygın tedavi yöntemi olan laparoskopik safra kesesi ameliyatı, minimal invaziv bir işlemle yapılır.
Cerrah, küçük kesilerle vücuda girer ve safra kesesini alır. Bu işlem genellikle daha hızlı iyileşme süreci ve daha az ağrı ile sonuçlanır. Laparoskopik cerrahi mümkün olmadığında veya komplikasyonlar varsa, açık cerrahi yöntemiyle safra kesesi çıkarılabilir. Bu yöntem, daha büyük kesiler yapılmasını gerektirir ve iyileşme süresi daha uzun olabilir. Eğer taşlar safra kanalına düşerse, ERCP adı verilen endoskopik bir yöntemle taşlar çıkarılabilir. Bu işlem, safra kesesinin kendisini almayı gerektirmeyebilir.
Şok dalgaları kullanılarak taşlar parçalanabilir. Bu yöntem, genellikle taşın boyutu küçükse ve safra kesesi alınmak istenmiyorsa tercih edilir. Safra yollarındaki tıkanıklığı açmak için balon dilatasyonu yapılabilir. Bu yöntem, taşın safra kanalında olması durumunda etkili olabilir. Safra kesesi taşı tedavisi kişiye özel olarak planlanmalıdır. Hastanın genel durumu, yaş, sağlık durumu ve taşın büyüklüğü göz önünde bulundurularak karar verilmelidir.
